Φοκίν, Μιχαήλ Μιχαήλοβιτς

(Πετρούπολη 1880 – Νέα Υόρκη 1942). Ρώσος χορευτής και χορογράφος που έγινε γνωστός κυρίως στη Γαλλία. Σε ηλικία 18 ετών μπήκε στο μπαλέτο του θεάτρου Μαρίνσκι, με την παρακίνηση του Μαριούς Πετιπά, και σύντομα επιβλήθηκε ως μίμος, χορευτής και –με μεγαλύτερη ακτινοβολία– ως χορογράφος. Όταν το 1909 πήγε στο Παρίσι, με πρόσκληση του Ντιαγκίλεφ, με τον όμιλο των Ρωσικών μπαλέτων, είχε ήδη δημιουργήσει αξιόλογες χορογραφικές συνθέσεις, όπως τις Συλφίδες (1908, που στην αρχή έγιναν γνωστές με το όνομα Σοπινιάνα αρ. 2) πάνω στο Πρελούδιο έργο 28 του Σοπέν. Από το 1909 έως το 1914 συνέθεσε τα καλύτερα μπαλέτα του, μεταξύ των οποίων Το πουλί της φωτιάς και ο Πετρούσκα, και τα δύο με μουσική Στραβίνσκι, και τον Θρύλο του Ιωσήφ με μουσική Ρίχαρντ Στράους. Το 1914, αφήνοντας τον Ντιαγκίλεφ, μετέφερε τη δραστηριότητά του στη Ρωσία, στις ΗΠΑ και πάλι στο Παρίσι και στο Μόντε Κάρλο, όπου μεταξύ 1934 και 1938 συνέθεσε θαυμαστές χορογραφίες όπως Η δοκιμασία του έρωτα (με μουσική Μότσαρτ), Δον Ζουάν (με μουσική Γκλουκ), Τα στοιχεία (με μουσική Μπαχ). Η βαθιά μεταρρύθμιση του μπαλέτου, που επιχείρησε ο Φ., συνίσταται κυρίως σε μια ανανέωση της κλασικής παράδοσης διαμέσου μιας σύγχρονης αντίληψης της καλλιτεχνικής ελευθερίας, που συνδυάζει αναρίθμητες μορφές και περιεχόμενα χωρίς να παραιτείται από την ενότητα του ύφους, ξαναδίνοντας μάλιστα –για τις ανάγκες της έκφρασης– τη συνεπή και λογική σχέση μεταξύ των διαφόρων στοιχείων της παράστασης (χορευτική και μιμική γλώσσα, ζωγραφική, πλαστικές τέχνες), που αποκτούν απόλυτα ισοδύναμη αξία. Πρόθυμος για κάθε πειραματισμό, ο Φ. με το έργο του διαισθάνθηκε και αφομοίωσε μερικές όψεις από τις ανακαλύψεις της Ισιδώρας Ντάνκαν και του Ρούντολφ φον Λάμπαν και είχε την ικανότητα να αξιοποιήσει τις πιο προοδευτικές για την εποχή του εικονικές και μουσικές μορφές.